el-Hakîm et-Tirmizî, İslam tarihinin gurur duyduğu İslamî şahsiyetlerin en büyüklerinden sayılır. İlmin parlak olduğu, uzun süre dünya medeniyetinde etkili olan marifet kaynaklarının açıldığı bir dönemde yaşamıştır. Hâlâ araştırmalar ve incelemeler bu kaynakları ortaya çı-karmaya çalışmaktadır. el-Hakîm et-Tirmizî, kendisine en çok ihtiyaç duyulduğu kritik bir dönemde ortaya çıkmıştır. Bu dönemde insanlara yol göstermiş ve nefis eğitimi için bir metot ortaya koymuştur. Nihayet uzmanlar onun eğilimlerine ilgi duymuşlardır. Hakîm, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. el-Hasan b. Bişr et-Tirmizî, hicri üçüncü/miladi dokuzuncu asrın ilk on yılında soyu Araplara kadar uzanan bir ailede dünyaya gelmiştir.
Hakîm’in babası hadis rivayeti için yolculuk yapan ve hadis rivayetiyle meşgul olan ravilerdendir. Onun biyografisini veren Hatîb el-Bağdadî, onun Bağdad’a gelip hadis rivayet ettiğini söylemektedir. Hakîm de kitaplarında babasından pek çok hadis rivayet etmiştir. Annesi de hadisle meşgul olmuştur. Hakîm, “er-Redd ala’l-Muattila”isimli eserinde, annesinden hadis rivayet etmiştir. Babaannesi de ehl-i hadistendir. Hakîm, aklı eren bir çağa gelince, gözlerini ilim ve hadis rivayeti halkalarında açmıştır. Çünkü babası, hadisçiliğinin yanında fı-kıh alimiydi. Babası ona ilim ve ilim tahsili sevgisini aşılamaya başlamıştı. Erken sayılacak bir dönemde buna teşvik etmişti. Hatta hayatının bu erken dönemlerinde zeki insanların yaptığı gibi ilmi müzakere ve ilim tahsiliyle vaktini geçirmişti.
Hakîm’in yetiştiği ilim evine bakmak yeterlidir. Kulaklarına ilk çalan şeyler, Kur’ân ayetleri ve Resûlullah’ın hadisleri olmuştur. Ona bunları babası okuduğu gibi annesi de okumuştur. Bundan dolayı hem Allah’ın kitabı hem de Resûlullah (s.a.v.)’in sünneti, Hakîm’in yöneldiği, sülûk ettiği, üzerinde düşündüğü ve eser yazdığı konular olmuştur.
Hakîm’in Kur’ân’ı iyi bir şekilde hıfzetmesinin ve anlamasının, hadis ilminde derinleşmesinin, fikrî temayüllerinde büyük bir etkisi olmuştur. Kitaplarında sunduğu görüşleri, geniş kültürünü, Kur’ân ve sırları, hadis ve yöntemi hakkındaki derin bilgisini yansıtmaktadır. Bunlar bütün yazdıklarına tam bir şekilde yansımıştır. Kitaplarındaki her aşama, Kur’’ân ve hadisten esinlendiği görüşlerine şahitlik etmektedir.